ด้วยเหตุนี้ การทำอะไร จะต้องดูที่ผลที่เกิด แล้วจึงค่อยวิจารณ์ หากดูแค่เหตุแล้วไซร้ ก็มาตัดสิน วิพากวิจารณ์ในสิ่งที่ทำ ว่าไม่ถูกไม่ต้อง ไม่ได้เลย โดยเฉพาะเรื่องของศาสนา ที่มักสวนกระแส เรียกได้ว่า มักมีพฤติกรรม เสมือนปลาว่ายทวนน้ำ
หลวงพ่อนิพนธ์จึงยกตัวอย่างให้เห็น ดังเช่น หากคนผู้หนึ่งมีพ่อแม่ที่แก่ชรา เดินเหินไม่สะดวก มือไม้สั่น คนผู้นั้นปล่อยให้พ่อแม่ เดินอย่างลำบากไปหยิบยา รินยา แล้วทานเองอย่างลำบาก กว่าจะอุ่นยาได้ ก็เสียเวลาเนิ่นนาน ครึ่งค่อนวันกว่าจะได้ทาน เพราะสภาพที่เป็นไม่เอื้ออำนวยนั่นเอง
ภาพนี้ หากปรากฎให้ผู้อื่นเห็น ย่อมวิพากษ์วิจารณ์ และเรียกคนผู้นั้นว่า "ไอ้ลูกอกตัญญู ไม่ปรนนิบัติพ่อแม่ ไอ้ลูกเลว"
ด้วยเพราะคนเหล่านั้นวิจารณ์จากเหตุที่ปรากฎ ไม่เอาซึ่งผล
ตัวอย่างที่คลาสสิคที่หลวงพ่อนิพนธ์มักยกมาให้พิจารณา นั่นคือ คุณสมศักดิ์ เพื่อนสนิทคุณพิศาล อัครเศรณี ผู้ซึ่งสมองไหม้จากไข้มาเลเรีย ขึ้นสมอง จนขับรถชนราวสะพานพุทธ
อาการของเขา วันที่มา ช่วยตัวเองไม่ได้ มีลักษณะหนักกว่าอัมพาต มือไม้สั่น อุปมาเหมือนโรคพากินสัน ไม่สามารถตักข้าวเข้าปากได้เอง
หลวงพ่อนิพนธ์ ให้คนดูแล จัดสมุนไพร และข้าวน้ำให้ โดยสั่งว่า ให้เทใส่จาน เขาตักทานไม่ได้ ก็ให้ใช้ลิ้นเลียเอาเอง ห้ามช่วยโดยเด็ดขาด
คนทั่วไป เห็นภาพที่ปรากฎ สภาพคนไข้ ต้องคลานไปทานข้าว น้ำ และสมุนไพร อุปมาเหมือนหมาก็ปานนั้น ทุกคนจึงลงความเห็นเป็นเสียงเดียวว่า "โหตฉิบหาย ไร้เมตตา ไร้คุณธรรม"
หลวงพ่อนิพนธ์กล่าวว่า ถ้าเราไม่ใจแข็ง เราก็ช่วยเขาไม่ได้ เพราะหลักของพระภูมี เป็นหลัก พึ่งตนเอง ถ้าเราทำให้เขา เขาจะไม่มีวันหายได้เลย
คุณสมศักดิ์ ก็มีมานะ ทำด้วยตนเองตามหลวงพ่อนิพนธ์สั่งทุกประการ
เวลาผ่านไป ๑ ปี ๗ เดือน คุณสมศักดิ์กลับมาเดินได้ และมีสภาพเป็นปกติ ความจำดีเยี่ยม จนท้ายที่สุด มาขออนุญาตหลวงพ่อนิพนธ์กลับไปแต่งงานอีกครั้ง
ลูกที่รักพ่อแม่ ต้องใจแข็ง และทนต่อการเสียดสี นั่นแหละคือลูกที่ดี เอาเหตุเอาผล และจะได้เห็นพ่อแม่กลับมาเหมือนเดิม
หากทนเสียดสีไม่ได้ ทนใจแข็งไม่ได้ ทำตัวเหมือนกตัญญู คอยป้อนข้าว ป้อนน้ำ ป้อนสมุนไพร ทำตนอุปมาเป็นคนดี ผลที่ได้กลับกลายเป็นฆ่าพ่อและแม่ และจะไม่มีโอกาสให้พ่อและแม่กลับมาเป็นปกติดังเดิมได้เลย
รอยของพระภูมีที่ทำไว้ เมื่อเริ่มก่อเหตุ เปลี่ยนองค์จากกษัตริย์มาเป็นพระ ก็ต้องรับคำเสียดสี ด่าทอ จากชาวเมืองกบิลพัสด์ และโดยเฉพาะแม่น้าโคตมี มากมาย จวบจนสำเร็จเป็นพระพุทธเจ้า ผลเกิดแล้ว จึงได้รับสรรเสริญว่าเป็น "เอกบุรุษของโลก"
ก็เดินรอยเดียวกัน จะให้เป็นอื่นได้อย่างไร เพราะเรา ต้องเอาเหตุ เพื่อที่จะเอาผล ....
เรื่องอื่น จะใช้ใครก็ได้ แต่เรื่องของชีวิต "ต้องทำเอง" เป็นไม้ไผ่ลำเดียว ที่เป็นทางรอด
