หลักสัจธรรมของพระภูมีที่แม่ชีเมี้ยนนำมา ตั้งอยู่บนความจริงที่ว่า "ตัวกระทำไม่ตาย"
ท่านอาสิชี้ให้เห็นว่า สิ่งที่เราท่านกระทำ เมื่อทำไว้แล้วย่อมเป็นตนกระทำที่รออยู่ในวันข้างหน้า จะทำสักฉันใดก็ไม่สามารถลบล้างได้
ความจริงข้อนี้ จึงเป็นเหตุที่่หลวงพ่อนิพนธ์มักกล่าวเสมอว่า "โลกนี้ไม่มียารักษาโรค"
การมาใช้ศาสตร์สมุนไพร หลายคนอาจคิดว่า คงช่วยให้ความทุกข์ที่ตนมีนั้นหายไป นั่นจึงเป็นเรื่องที่เข้าใจผิดอย่างมหันต์ ทำให้หลายคนเมื่อทานสมุนไพรแล้วเกิดอาการ ก็จึงท้อถอยเลิกราไป ด้วยไม่เข้าใจในความจริงนี้
แม้เราท่านจะใช้ศาสตร์สมุนไพร แต่สิ่งที่ต้องใช้ก็เหมือนเดิม หากแต่เปลี่ยนรูปไป หลวงพ่อนิพนธ์กล่าวว่า แทนที่จะทุกข์กับโรค ก็มาทุกข์กับรสของสมุนไพร ทุกข์กับวินัยของพระภูมี
และเหตุผลประการสำคัญ ในการที่ต้องให้มาทุกข์กับวินัยของพระภูมี อันเป็นเคล็ดที่ไม่ว่าใครรู้ ก็ไม่สามารถลอกเลียนได้ และคนทั้งหลายทั้งโลกก็ทำไม่ได้ หลวงพ่อนิพนธ์จึงว่า นั่นคืออำนาจธรรม ที่มีอยู่จริงนั่นเอง ของแม่ชีเมี้ยน นั่นคือ เมื่อปฏิบัติแล้วทำนิสัยแล้วเกิดบุญ ก็สามารถสมปรารถนา นั่นคือ การขอให้ยืดหรือผ่อนผัน ความทุกข์ ออกไปก่อน
แล้วเมื่อทานสมุนไพร ร่างกายก็จะมีวันเวลาฟื้นฟูอวัยวะ และสร้างภูมิ นั่นหมายความว่า ร่างกายก็จะมีความทนทานต่อความเจ็บปวดได้มากขึ้น และภูมิที่ร่างกายสร้างขึ้น ก็จะสามารถลดอาการนั้นลงได้ในที่สุด
ดังนั้น ความฝันที่คนทั้งหลายคิดว่า เมื่อทานสมุนไพร จะทำให้อาการของตนลดลงหรือหายไป นั่นจึงไม่มีทางเป็นไปได้ มีแต่ต้องทนอาการ แล้วรีบทานสมุนไพร และปฏิบัติวินัย เพื่อให้มีวันเวลา จนร่างกายต่อสู้กับอาการได้เท่านั้นเอง
นั่นจึงเป็นเหตุที่หลวงพ่อนิพนธ์สอนว่า การจะฟื้นฟูตน ต้องเดินสองขา ดั่งคำ "สมุนไพรรักษาโรค ธรรมรักษากรรม" หากไร้เสียซึ่งการปฏิบัติ คนทั้งหลายก็ยากที่จะทนทานต่ออาการที่ถั่งโถมเข้ามาหาตนได้ นั่นคือ โอกาสในการหายน้อยกว่าน้อย
บทสรุป หลวงพ่อนิพนธ์จึงชี้ว่า การปฏิบัติวินัย เป็นเรื่องจำเป็น เป็นคุณสมบัติ สร้างอำนาจธรรม เพื่อช่วยตน เพื่อผลแห่งการฟื้นฟูตน เพราะไม่ว่าจะปฏิเสธสักฉันใด กรรมที่ทำไว้แล้ว ตัวกระทำนั้น ต้องย้อนมาให้ทุกข์ แลต้องอาศัยขันติ อดทน มหาศาล อย่าวาดฝันว่า อาการนั้นจะลดน้อยถอยไป หรือมียาวิเศษทำให้อาการนั้นหายไปได้ ไม่มีเลย วันเวลาจึงเป็นเรื่องสำคัญ หากปล่อยให้เนิ่นนาน โดยเราท่านไม่รีบฟื้นฟูตน รอจนโรคแก่กล้า ถึงวันนัันทุกข์ที่ถาโถม ก็เกินที่ร่างกายจะรับแล้ว หนทางการฟื้นฟูยิ่งยากหรือเป็นไปไม่ได้เลย
คนที่อยากประสพผล และหวังผล จึงไม่ควรหวังผลจากทานสมุนไพรประการเดียว ควรที่จะเรียนรู้วินัย และฝึกปฏิบัติให้เป็นตน การหายโรคจึงเป็นเรื่องง่าย
