กตัญญู

หลายคนอาจมีคำถามในใจตนว่า ทำไมตนหรือคนที่ตนเห็น ก็ทำความดี เข้าวัดเข้าวา ถือศีล บำเพ็ญภาวนา มาตั้งแต่เล็กจนโต ทำไมเมื่อทุกข์เกิดแก่ตน สิ่งเหล่านั้นจึงไม่มาช่วยตนเลยเล่า

ท่านอาสิก็ชี้ให้เห็นว่า เพราะเราท่านทั้งหลาย ไหว้เขาไม่ถูกต้องในร่องธรรม พูดง่ายๆ ภาษาชาวบ้านคือ ทำตนไม่ใช่พวก จึงไม่ช่วยนั่นเอง

ท่านอาสิก็มักสอนเสมอว่า เรื่องของศาสนาพุทธ ต้องทำคุณสมบัติ ที่ซึ่งเสมือนขั้นบันได แลขั้นแรกที่สำคัญ คือ "กระไดกตัญญู"

เพราะอะไรหรือ เพราะการจะมีกตัญญูได้ มีพฤติกรรมนี้ เพื่อสร้างคุณสมบัติ ย่อมต้องเห็นในสิ่งที่ผู้อื่นให้ก่อน เราท่านเห็นสิ่งที่พ่อแม่ให้ จึงกตัญญู เห็นในสิ่งที่ครูบาอาจารย์ให้ จึงกตัญญู เฉกเช่นเดียวกัน คนที่จะมีพฤติกรรมในร่องธรรมได้ คนผู้นั้นต้องเห็นในสิ่งที่ศาสนามอบให้เสียก่อน

หากแต่สิ่งที่ศาสนามอบให้ มันมองไม่เห็น เหมือนกรรมที่มองไม่เห็น บางคนจึงไม่เชื่อว่า กรรมมีจริง กระนั้นก็ตามหลวงพ่อนิพนธ์จึงมักสอนว่า อยากเห็นอย่าใช้ตาดู ต้องพิจารณา ใช้ปัญญา จึงจักเห็นได้

แลก็สอนว่า พระพุทธเจ้าทุกพระองค์ สอนให้ใช้แว่นส่องจักรวาล เพื่อมองหาศาสนา อันเป็นปฐมบทที่ศาสนาให้ นั่นคือ "ความไม่มีโรค" ที่ศาสนาใช้เป็นเครื่องดึงดูดผู้คน เข้ามาหาศาสนา เพื่อเรียนรู้ธรรมคำสอน ปรับเปลี่ยนตน เป็นคนดี อยู่ในร่องธรรม

สิ่งที่ศาสนพึงให้ และมีคุณค่ามหาศาล นั่นคือ การสอนให้เขียนพรหมลิขิต ที่จะติดตามตัวไปทุกภพทุกชาติ เรียกบุญบารมี ทานบารมี จากการทำนิสัยของพระพุทธเจ้านั่นเอง

หากใครไม่เห็น หรือไม่สนในสิ่งที่ศาสนาให้ ก็ไม่ต่างอะไรกับบุตรที่ไม่เห็นในค่าของบิดามารดา พฤติกรรมปฐมบท ที่แสดงถึงกตัญญูจึงไม่เกิด คือ "การไหว้" เพื่อระลึกคุณนั้น

หากจะถามว่าไหว้ทำไม ก็ไหว้เป็นสติ ให้ระลึกในคุณ แล้วควบคุมตนให้อยู่ในร่องรอย ลดกิริยา ควบคุมกาย วาจา ใจ ไม่ปล่อยตามนิสัยจนเกินไป ทางโลก อยากโดดเรียน ก็ไม่โดด อยากต่อยตี ก็อดทนไว้ ทางธรรม อยากจะโลภ โกรธ หลง หากแต่เมื่อมาแล้ว ไหว้ ก็เป็นสติ ให้ตนนั้นควบคุม ลดกิริยา เหล่านั้น เป็นการกระทำที่พึ่งแห่งตน เป็นบารมีติดตามตน ช่วยตนให้พ้นทุกข์

บทสรุป ศาสน์พระภูมีที่แม่ชีเมี้ยนนำมา จึงชี้ให้เห็นว่า การไหว้ด้วยการกราบ จะไร้ค่าไปทันที ถ้าจบแค่ไหว้ หากแต่การกราบไหว้ ที่แท้จริง คือ การไหว้เพื่อเป็นสติ จะทำให้ได้สมปรารถนาตั้งใจ แล้วใช้สตินี้ เพื่อดำรงตนอยู่ในวินัยของศาสนา บางสิ่งบางอย่าง บางเวลา เป็นตัวกระทำที่พึ่งแห่งตน ในช่วงพิธีกรรมทำวินัยของตน เช่น หนึ่งชัวโมง หนึ่งวันในการมาวัด พูดฟังง่าย หลวงพ่อนิพนธ์ก็สอนว่า คือ ไหว้เพื่อทำตน ตามคำสอน เสมือนรักหน้า เพื่อกตัญญู นั่นเอง เราท่าน ด้วยเมื่อเป็นคนดีตามโลก เขาก็บอก พ่อแม่สอนมาดี เมื่อเป็นคนดีของธรรม เขาก็บอก ธรรมของพระภูมีนั้นดี เมื่อทำได้ ท่านอาสิก็ให้นำสิ่งที่ตนทำได้ ไปขอในสิ่งที่ตนปรารถนา

ใครจะดีได้โดยไม่เอา พ่อแม่ ไม่เอาครูอาจารย์ ไม่เอาผู้ให้ข้าวให้น้ำ หากมีพฤติกรรมนี้กับศาสนา จะเจริญได้อย่างไร ทางโลกยังไม่ได้เลย

ไหว้ให้ถูก แล้วพิจารณาจะเห็นว่า ผลถูกจึงเกิดแก่ตน อย่าทำตามคนทั้งโลก ที่มาไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ขอพร หวังจะได้โดยไม่ทำอะไรเลย นั่นจึงเป็นเหยื่อของคนฉลาด สร้างพระทันใจ สร้างสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่อวดอ้างขอพรไดสมดังใจ นานาชนิด ให้คนแห่แหนไปกราบไหว้ ถ้าขอแล้วได้จริง ต้นฉบับแห่งการขอ คือ อินเดีย คงไม่ตกต่ำดังที่เห็นหรอก