หลายคนมักอุทธรณ์ “ทำดีไม่ได้ดี” แล้วก็อ้าง ตนไม่เคยทำบาป ไม่เคยฆ่าสัตว์ตัดชีวิตแล้วทำไมตนจึงเป็นเช่นนี้ ได้รับทุกข์เวทนาเยี่ยงนี้ หลวงพ่อนิพนธ์ ชี้ให้พิจารณาว่า ผลย่อมเกิดแต่เหตุ นั่นหมายความว่า สิ่งที่ตนทำ แล้วคิดว่าดี ว่าถูกว่าดี นั้นคิดเอาเอง หากแต่ความเป็นจริง การกระทำนั้นไร้ผล หรือ ทำผิดโดยไม่รู้ตัวนั่นเอง
ความจำเป็นอย่างหนึ่ง ที่มักถูกหยิบมาให้พิจารณา นั่นคือ “สิ่งศักดิ์สิทธิ์” หรือ “พระเจ้า” ที่มักถูกนำมาใช้เป็นเครื่องมือหากิน คนมากหลายหลงไปในวังวนนี้ เชื่อ ศรัทธา ทำตามมาชั่วชีวิต กว่าจะรู้ว่า สิ่งที่ตนคิดตนเชื่อ ไม่มีตัว ไม่มีตน ช่วยตนไม่ได้ ก็สายเสียแล้ว
หรือแม้กระทั่ง สิ่งที่ส่งเสริมให้ทำกันในวันนี้ นั่นคือ “มูลค่าเพิ่ม” ทำอย่างไร ให้สินค้าตนมีราคา ขายได้แพงๆ ส่งเสริมให้รวยกันมากมาย ทั้งที่แต่โบราณ บรรพบุรุษไม่สอนให้ทำอย่างนั้นเลย ขายบ้างแจกบ้าง ดูชาวประมง จับปลาก็พอกินพอขายเลี้ยงชีพ ทุกวันนี้ ปลาเล็กปลาน้อยจับหมด มีไข่ก็ไม่รอด แล้วก็อ้างอาชีพสุจริต
บทสรุป ถึงเวลาหรือยัง ที่ต้องคัดต้องเลือก สิ่งที่ทำ สิ่งที่คิด สิ่งที่เชื่อ นั้นถูก ไม่ใช่ก็ทิ้งไป ชีวิตจะได้เป็นอิสระ ผลที่ทำจะได้เกิดแก่ตน ก็รู้ทุกตัวคน ตามคำสอนที่ว่า “อย่าเชื่อ•••”
ปราชญ์ จึงสอน “ให้ดูผล” เป็นเครื่องพิสูจน์ว่าสิ่งที่ตนทำ ตนเชื่อ ตนคิด “ทำถูกผลถูกก็เกิด” หากผลผิดเกิด จะบอกได้อย่างไรว่าดี ว่าถูก ไม่ต้องมาเถียงกัน ว่าของใครดีกว่า หรือจะเอาแบบพวกหากิน “ดีหมด” ไม่เชื่ออย่าลบหลู่
