ธุดงค์

การเข้าพรรษา ถ้าว่ากันตามพระไตรปิฎก ก็จะว่าไปตามที่เราท่านได้ยินกันมา หากแต่เนื้อแท้ของการเข้าพรรษา ที่ถือตอนช่วงฝนตก แล้วให้พระมาจำกันในวัดนั้น นั่นคือ การฝึกฝน

หลวงพ่อนิพนธ์ ชี้ให้เห็นว่า ช่วงฤดูฝน จะเป็นโอกาสอันดี ที่พระของพระพุทธเจ้า จะได้มาจำพรรษา รวมกัน แล้วให้พระผู้ใหญ่สอนแก่พระที่มาใหม่ หรือ พรรษาน้อย

ดังนั้นในช่วงการเข้าพรรษา เวลาที่ใช้ไปส่วนใหญ่ ก็คือ การเรียนรู้และเริ่มฝึกฝนตนเองให้เชื่ยวชาญ ในการลดกิเลส ลดนิสัย

หากแต่ด้วยความจำกัด ที่อยู่กันในหมู่คณะอยู่แล้ว ดังนั้น เหตุที่จะมาบังเกิดจึงมีน้อย หรือแทบไม่มีเลย

หลวงพ่อนิพนธ์ จึงชี้ให้เห็นว่า นี่จึงเป็นเหตุผลที่พระพุทธเจ้า บัญญัติวินัยธุดงค์ แก่สงฆ์ทุกองค์

ทั้งนี้ก็เพื่อเป็นการทดสอบ เสมือนนักเรียนที่จะสอบเลื่อนชั้น หลังจากเรียนภาคทฤษฎี ในระหว่างพรรษามาแล้ว ทีนี้ก็มาภาคปฏิบัติ เผชิญเหตุดู

การธุดงค์ จึงเป็นการลดนิสัย อย่่างมหาศาล เพราะต้องเผชิญเหตุนานัปการ ดังนั้น ผลแห่งการธุดงค์จึงมหาศาลเช่นกัน

หลวงพ่อนิพนธ์เล่าให้ฟังถึงนิสัยตน เมื่อครั้งบวชในยุคถ้ำกระบอก เดินธุดงค์มีวินัยฉันมื้อเดียว เลยสิบโมงเช้าไม่มีใครใส่บาตร ก็ตักน้ำใส่บาตร ฉันแทน ก็ถือว่ามื้อนึงแล้ว

วันหนึ่ง อดข้าวมาสองวัน วันที่สาม เดินไปบิณฑบาตร ด้วยความที่การเดิน ต้องเดินแต่เช้า เรียกว่า พอฟ้าสว่างก็ออกเดินบิณฑบาตรแล้ว เผอิญหมู่บ้านที่ผ่าน เป็นพวกชาวไร่ ตื่นนอนกันสาย ไม่รู้ว่ามีพระธุดงค์ กว่าจะรู้ก็เมื่อเห็น จึงเตรียมกับข้าวไม่ทัน

หลวงพ่อนิพนธ์ ได้ยินพ่อสั่งลูกสาวให้ตั้งข้าว และทอดไข่ รู้ว่าคงต้องใช้เวลาอีกสักพัก ก็เดินผ่านไป กะเวลาให้กลับมาพอดี เดินผ่านไปอีกหลายบ้าน ก็เหมือนกัน ไม่ได้ข้าวสักทัพพี ก็เดินกลับมาบ้านแรก แต่ข้าวยังไม่สุก

ความหิวที่อดข้าวมาสองวัน ก็ละเมิดวินัยที่ว่า หากไม่มีโยมนิมนต์ หยุดได้ครู่หนึ่งก็ต้องเดินต่อ จึงยืนรอรับข้าวหน้าบ้านโยมเลย

กะยังไงก็ต้องได้ฉันแน่วันนี้ ปรากฎว่า หมาของบ้านนั้น ซึ่งไม่เคยเห่าใคร กัดใคร วิ่งเข้ามาไล่กัด จนหลวงพ่อนิพนธ์ต้องหนีไป

พอเดินจากมา ก็ได้สติว่า ความหิวทำให้เสียซึ่งวินัย ปลงตก ก็คิดว่ากลับไปตักน้ำใส่่บาตรฉันเหมือนเดิมอีกวัน ก็ไม่เป็นไร

ครั้นพอถึงกลด กลับมีสำรับกับข้าววางไว้ มีข้อความเขียนว่า ถวายท่าน ฉันเสร็จแล้ววางไว้ จะกลับมาเก็บเอง

นี่แล เมื่อครั้งพุทธกาล เหล่าพวกพราหมณ์ รู้ในข้อนี้ดี จึงรอโอกาส ในการนี้เพื่อกอบโกยบุญ เพราะตนของตนทำวินัยไม่ได้ แต่ก็รู้ว่า บุญในธุดงค์นี้ใหญ่หลวงนัก อย่างน้อยก็ช่วยตนได้ไม่มากก็น้อย

ภาพในอดีตถ้ำกระบอก เมื่อครั้งหลวงพ่อนิพนธ์ธุดงค์ จึงไม่แปลกเลยที่บรรดาศิษย์ทั้งหลาย จะพากันเดินตาม เป็นแถวยาวเป็นกิโลเมตรเลยก็ว่าได้

วินัยข้อหนึ่งในธุดงค์ คือเดินเป็นระยะทางตามที่วางสัจจะ เช่น ครั้งละ ๕ กิโลเมตร แล้วจึงสามารถหยุดพักได้

เราท่านลองไปเดินดูสิ แล้วจะรู้ว่าเหตุมันเยอะ ไหนจะแดด ไหนจะเหนื่อย ห้ามกินน้ำระหว่างเดินอีก ห้ามคุย ไหนจะสัมภาระ

บทสรุป หลวงพ่อนิพนธ์จึงกล่าวว่า บุญของพระพุทธเจ้า จึงไม่ได้มาง่ายๆ เหมือนที่พูดกันทั่วไปหลอก กว่าจะลดนิสัยตนได้เป็นบุญ เสียเหงื่อไปเท่าไหร ต้องใช้ขันติอดทนเพียงใด

อ้ายที่อ้าง บุญ ๆๆๆๆๆๆ มันมีแต่ลม ทำมาตั้งแต่เด็กจนหัวหงอก ก็ไม่มีบุญมาช่วยตนสักเก๊ มีแต่กรรมที่บันดาลโรคมารุมเร้า

ใครจะไม่จ้องเล่า ก็ข้าวถ้วย แกงขัน ของเราท่าน ที่ถวายพระธุดงค์ของพระพุทธเจ้า ที่เมื่อฉันแล้ว ก็ใช้ไปเพื่อทำวินัยธรรม หากไม่มี จะเอาแรงที่ไหนไปทำวินัยเล่า นี่แหละคนจึงแย่งกันใส่ เพราะเมื่อใส่แล้ว หลวงพ่อนิพนธ์กล่าวว่า บุญไปรอที่หัวกระไดบ้านแล้ว

หากแต่พระพุทธเจ้าแลสาวก จะรับของทุกคนก็หาไม่ รับเฉพาะผู้มีคุณสมบัติ เท่านั้น เรียกได้ว่า ท่านเลือกที่จะให้บุญแก่ผู้ที่มีคุณสมบัตินั่นเอง

จึงไม่ต้องแปลกใจเลยว่า ทำไมธรรมหมวดสมุนไพร จึงต้องเลือกเช่นกัน