วิทยาการสมัยใหม่ สอนให้เราท่านตระหนักว่า สาเหตุของการเกิดโรค หรือความเจ็บ ต้นเหตุมาจากเชื้อโรค หรือ ความผิดปกติ ... ว่ากันไป
หากแต่ความเป็นจริง หลวงพ่อนิพนธ์ชี้ให้เห็นว่า ทุกเวลานาที ร่างกายของคนเรา ก็รับเชื้อต่างๆ อยู่ตลอดเวลาอยู่แล้ว หากแต่สิ่งที่น่าพิศวง นั่นคือ ทำไมคนบางคนถึงเป็นโรค ในขณะที่บางคนไม่เป็นเล่า
แม่ชีเมี้ยนทรงชี้ให้เห็นว่า สาเหตุที่แท้จริง จึงไม่ใช่เชื้อ ไม่ใช่สิ่งอื่นใดทำให้เป็น ต้นเหตุของการเกิดทุกข์ นั่นคือ กรรม
ทรงอรรถาธิบายว่า ในปากของเราท่านทั้งหลายจะมีเขี้ยวกรรม ๒ เขี้ยว ทำหน้าที่ตามกรรมที่ทำมา ทุกสรรพสิ่งที่ผ่านเข้ามา เมื่อถึงปล้องกรรมใด กรรมก็จะทำให้เขี้ยวนั้นๆทำงาน
เมื่อมีกรรมดี คนจนเก็บของในถังขยะกิน เขี้ยวกรรมดีทำงาน อาหารนั้นก็ให้สุข กินดี อิ่มท้อง ยามมีกรรมชั่ว แม้นมหาเศรษฐี จะทานอาหารปรุงอย่างดี อนามัยสูง ห้องปลอดเชื้อ ก็เกิดอาหารเป็นพิษได้
เมื่อเราท่านมา จุดประสงค์แรก ย่อมมุ่งเน้น ที่การหายโรคเป็นสำคัญ
หลวงพ่อนิพนธ์ จึงชี้ให้เห็นว่า เมื่อทานสมุนไพร ย่อมมีโอกาสทุกตัวคน หากแต่ต้นกำเนิด อยู่ที่กรรม แลผลกรรมที่สร้าง ย่อมมาจากนิสัยตน หรือ นิสัยกรรมที่ตนมีนั่นแล
การหายโรค จึงเป็นการรักษาที่ปลายเหตุ ต้นเหตุคือนิสัยกรรมที่เราท่านใช้สร้างกรรม มันยังอยู่ ช้าเร็ว มันก็มาอีก เสมือนน้ำสูบที่ปลายทางสักเท่าไหร่ ก็แห้งพักเดียว เพราะต้นสายมันยังไหลบ่ามาอีกนั่นแล
ธรรมหมวดสมุนไพร เนื้อแท้ที่จริง จึงเน้นที่การโค่นนิสัยตน ที่เป็นเหตุแห่งการสร้างกรรม โดยนำนิสัยพระพุทธเจ้าบางสิ่งบางอย่าง มานำตนแทน นั่นเอง
จึงไม่ต้องแปลกใจเลยว่า ทำไมที่นี่ การสวดมนต์จึงเป็นภาคบังคับ ความสงบจึงเป็นความจำเป็น เพราะนั่นเป็นพื้นฐาน การฝึกฝืนนิสัยตนนั่นเอง
ความจริงของจักรวาล ที่พระพุทธเจ้าทรงค้นพบ นั่นคือ อำนาจที่แท้จริง ในโลก มีเพียงสอง คือ อำนาจกรรม และอำนาจธรรม
เมื่อกรรมแสดงอำนาจ ทำให้ทุกข์ การจะโค่นโดยใช้วัตถุ พิธีกรรม ที่มนุษย์บัญญัติ คิดค้น จึงเป็นไปไม่ได้เลย นี่แลคือความสำคัญของธรรม ที่เป็นเครื่องมือให้มนุษย์สร้าง เพื่อใช้แก้กรรมที่ตนทำมา
บทสรุป หลวงพ่อนิพนธ์จึงชี้ให้เห็นว่า อำนาจสมุนไพรนั้นมีจำกัด อำนาจที่มีมหาศาลไร้ขีดจำกัด นั่นคือ อำนาจธรรม จะมีมากน้อย ก็ขึืนกับตัวกระทำที่เราท่านทำได้ ยิ่งมีนิสัยธรรมหรือนิสัยพระพุทธเจ้าในตนมากเท่าใด อำนาจธรรมก็มากขึ้นเท่านั้น
เมื่อสร้างอำนาจธรรม จนกลายเป็นนิสัยตนได้ การทานสมุนไพรก็จะเหลือแต่เพียงยามวิกฤต ที่เผชิญกรรมหนักที่ทำมาในอดีตเท่านั้นเอง ไม่จำเป็นต้องทานทุกวันทุกเวลา
ความปลอดภัยของชีวิต และวิญญาณ ที่สามารถตามติดไปทุกภพทุกชาติ นั่นจึงไม่ใช่การหายโรคที่เป็นในปัจจุบัน หากแต่เป็นนิสัยที่สร้างกรรม ทำให้เกิดโรคต่างหาก หากหายไป กลายเป็นนิสัยธรรม จึงเป็นความปลอดภัยทั้งภพนี้ และภพหน้า นั่นแลลาภอันประเสริฐ
ผู้ใดได้ทำ ก็จักพึงรู้ว่า ทำไมพระพุทธเจ้าทุกพระองค์ จึงมีเมตตาธรรมอันมหาศาล ก็เพราะเมื่อทำนิสัยพระพุทธเจ้าแล้ว แม้นเพียงสักครู่สักยาม ก็จะรู้ว่ามันทำยาก เมื่อเปลี่ยนตนเพื่อสุขแห่งตนยังยาก จะเปลี่ยนผู้อื่น ให้ผู้อื่นทำตามใจเรา ยิ่งยากเย็นแสนเข็ญเข้าไปอีก
ดังนั้น จึงไม่แปลกใจเลยว่า ทำไมหลวงพ่อนิพนธ์ นอกจากจะใช้ความเมตตาแล้วไซร้ ต้องมีขันติ อดทน มากมายมหาศาล พูดแล้วพูดอีก ไม่รู้เหน็ดเหนื่อย กว่าจะได้คนเชื่อ แล้วทำตามสักคน
กระนั้นก็ตาม แม้นจะยาก แต่ก็เป็นสิ่งที่มนุษย์ผู้อยากได้ สามารถทำได้ เราท่านจึงเห็นประวิติศาสตร์ มีพระพุทธเจ้าแลสาวก สืบทอดพระพุทธศาสนา มาทุกรอบ ๒๕๐๐ ปี ตลอดมา
เมื่อของจริงยังไม่ปรากฎโฉม สิ่งที่หลวงพ่อนิพนธ์สอนเราท่านให้ทำ ก็เรียกว่าแค่น้ำจิ้ม พอให้คุ้นเคย รู้ทาง แต่ก็เพียงพอในการช่วยตน ยิ่งแค่หายโรคนั้น กระจอก ... ไม่สนหรอกโรคอะไร เพราะเปลี่ยนโรค มันง่ายกว่าเปลี่ยนนิสัยมากนัก
คำบอกใบ้ ของแม่ชีเมี้ยนที่ทรงให้หลวงพ่อนิพนธ์ นำมาบอกแก่เราท่าน จึงตรงเป้าตรงประเด็น อยากให้ชีวิตรอดปลอดภัย และรุ่งเรือง ก็ลดนิสัยตน นำนิสัยพระพุทธเจ้ามานำแทน ... นิสัยเดิมหาย โรคไม่ต้องพูดถึง กระโดดหนีแทบไม่ทัน
เมื่อธรรมเป็นอำนาจ ผู้ที่ทำได้ หลวงพ่อนิพนธ์ก็จึงกล่าวว่า ก็เสมือนมียักษ์ในตะเกียง อยากได้อะไรก็สั่งเอา ไม่ใช่ไม่ทำอะไร เอาแต่นั่งขอ ขอให้ตาย เสมือนอยากกินข้าว ก็เอาข้าวไปซาวน้ำ ใส่หม้อ ติดไฟ แล้วรอ มัวแต่นั่งรอ ข้าวมันไม่มีวันสุกมาเองให้กิน นี่แลคือความจริงของจักรวาล
ช้าเร็ว ทฤษฏี พึ่งผู้อื่น อยากหายแล้วให้ผู้อื่นช่วย ก็จะถึงทางตันไปเรื่อยๆ แลภาพที่ปรากฎมาแทนคือ อยากหายโรค ก็ทำนิสัยสัยให้หายไปสิ ได้หายโรคแน่ จะเด่นชัดขึ้น ยิ่งพระพุทธเจ้าปรากฎโฉม ภาพนี้ก็จะทำให้ทุกคนยอมรับ แม้นไม่นับถือ ก็ยังส่งคนมาขอคำสอนบางสิ่งบางอย่างไปปฏิบัติในหมู่ตน เฉกเช่นในอดีตยุคพระโดคม
เมื่อโลกถึงทางตัน วิกฤตศรัทธาจะรุนแรงมหาศาล คนที่เชื่อพิจารณา และทำตนตามพระพุทธเจ้า ได้ จะเป็นหมู่คนที่กลัวกรรม ไม่สร้างทุกข์ให้ผู้อืน เป็นคนซื่อสัตย์ จะกลายเป็นหมู่ชนที่มีค่าที่สุดของโลก ผู้คนจะไม่เชื่อถือ ผู้ที่มีแต่องค์ความรู้ หรือฐานันดร เช่นในอดีต ความซื่อสัตย์ จะกลับมามีค่ายิ่ง ในการเป็นผู้นำ
การหายแต่โรคจึงมีคุณค่าน้อยเพียงเฉพาะหน้า การหายนิสัยสร้างกรรม นี่สิให้ผลมหาศาล ได้หายโรค แลชีวิตปลอดภัย ทั้งยังทำให้ตน กลายเป็นผู้มีคุณค่าของโลก เป็นคนที่ผู้คนแสวงหา และยอมรับ เพราะมันทำยาก ผู้ทำได้จึงไม่ธรรมดา
